Hugo Hamid Marcus
(doğum: 1880, Posen, Prusya Krallığı – ölüm: 1966, Basel, İsviçre)
“Demokrasinin insanlar için talep ettiği genel eşitlik, zaten doğası gereği vardır, hatta insanların birey olarak aynı şekilde benzersiz, farklı, eşsiz ve kıyaslanamaz olduğu gerçeğinde de bu yatar.”
Hugo Hamid Marcus eşcinsellerin hakları için mücadele ederken ırkçı ve antisemit ideolojilerin karşısına kozmopolit bir dünya görüşü çıkardı.
Hugo Hamid Marcus, Yahudi kökenli bir Alman yazarı ve filozoftu. Eşcinselliğin suç olmaktan çıkarılması için mücadele etti. Dini bütün bir Müslüman olarak Almanya’da İslam’ın da önemli bir sesiydi. Marcus, daha Weimar Cumhuriyeti’nde arkadaşı Magnus Hirschfeld ile birlikte eşcinselleri suçlu ilan eden 175. Maddenin kaldırılması için uğraşmıştı. 1925’te Müslüman üniversite öğrencileriyle buluştuktan sonra Müslümanlığa geçti. Hamid adını aldı, ama 1936’ya kadar Yahudi cemaatinin üyesi olmayı sürdürdü.
Daha 1920’li yıllarda, bugün Alman topraklarındaki en eski cami olan ve liberal ve dinler arası diyaloga önem veren Wilmersdorf’taki Berlin Camisi’nin yöneticisi oldu. Ayrıca “Moslemische Revue” (Müslüman Revüsü) dergisini yönetti ve 1930 – 1935 yılları arasında Alman Müslüman Cemiyetinin kurucu başkanlığını yürüttü. Nazi döneminde, burada verilen vaazları propagandayla etkilemeye çalışan Nasyonal Sosyalistler de bu camiye girip çıkıyordu.
1938 Kasım pogromlarndan sonra Müslüman Hugo Hamid Marcus Yahudi olarak Sachsenhausen Toplama Kampında hapsedildi. Kendi ifadesine göre, imamı Dr. Şeyh Muhammed Abdullah’ın liderliğinde bir delegasyonun serbest bırakılmasını sağlamasına kadar burada kaldı. İsviçre’ye kaçarak Nazilerin Yahudi zulmünden kurtuldu. Hans Alenius (Yabancı Hans) mahlasıyla “Der Kreis” (Çember) adlı eşcinsel dergisinde yazdı. Savaştan sonra, eşcinselliğin hâlâ suç olarak görüldüğü Federal Almanya Cumhuriyeti’ne dönmeyi reddetti. Günümüzde Marcus, Almanya’daki Yahudi-Müslüman ilişkilerinde önemli bir figür olarak kabul edilir.
*Marcus, H., Zur Ontologie der Demokratie (Demokrasinin Ontolojisi Hakkında), şunun içinde: Archiv Für Rechts- Und Sozialphilosophie 44/1 (1958), S. 55–64.
